- Engineers
- Diensten
- Referenties
- Nieuws
- Team
- Relaties
- Jobs
- Contact
- Offerte
Posted by Birgen Van Overvelt en Maaike Deverwerre On 12 augustus 2024 10:35
#engineering,
#construction,
#restauratie
Het Justitiepaleis in Brussel is een van de meest iconische gebouwen van België en een markant voorbeeld van 19e-eeuwse architectuur. Vandaag de dag ondergaat het Justitiepaleis een grootschalige restauratie om zijn historische patrimonium te waarborgen. In deze blog leiden we je door de stabiliteitsstudies van dit project.
Rijke geschiedenis
Gelegen op de Galgenberg, domineert het gebouw de skyline van Brussel. Het heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de bouw in 1866 onder leiding van architect Joseph Poelaert. Het paleis werd voltooid in 1883 en bevat talloze rechtbankzalen, kantoren en indrukwekkende trappenhuizen, die allemaal bijdragen aan de grandeur en monumentaliteit van het gebouw.
Het gebouw is 104 meter hoog en heeft een oppervlakte van 26.000 vierkante meter, wat het een van de grootste gerechtsgebouwen ter wereld maakt.
Renovatie van historisch patrimonium
In opdracht van de Regie der Gebouwen ondergaat het Justitiepaleis een grootschalige restauratie. Onze rol in dit project richt zich op de stabiliteitsstudies voor de gevelrestauratie en, van vitaal belang voor de veiligheid van de renovatiewerkzaamheden, van de steigers.
Het behoud van de originele gevels is cruciaal voor het bewaren van het karakter en de historische authenticiteit, evenals het waarborgen van het functioneren van het Justitiepaleis. Tijdens de restauratie worden uitgebreide stabiliteitsstudies uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de gevels behouden blijven terwijl ze worden versterkt en hersteld.
Steigers en vooronderzoek
Door de omvang van het gebouw zijn de werken opgedeeld in verschillende fases. De eerste fase restauratiewerken is momenteel in uitvoering en betreft de voorgevel aan het Poelaertplein (zone A). Aan de zone rond de koepel (zone B1) worden momenteel de steigers aangepast en voor de gevels Wolstraat en De Wynantsstraat, met hun binnenkoeren, zijn de eerste studies opgestart.
Figuur 1: aanduiding fasering
De delen ‘Zone A’ en ‘Zone B1’ staan al lange tijd in de steigers. Voordat de werken konden beginnen, waren deze steigers dan ook toe aan een grondig nazicht. De steiger aan het Poelaertplein, gebouwd begin 2000, diende oorspronkelijk om steenval op het openbaar domein te voorkomen en een inspectie van de gevels mogelijk te maken. Omdat de 'inspectiesteiger' moest worden omgevormd tot een 'werksteiger', waren versterkingen en verdere uitbreiding nodig. Hiervoor werden er tal van controleberekeningen en proeven uitgevoerd.
Na de aanpassingswerken aan deze steiger werd het vooronderzoek voor de gevelrestauratie opgestart. Omdat er geen hedendaagse plannen beschikbaar waren, werd een volledige 3D-scan uitgevoerd, waarbij de gevelvlakken aan een volledig x-y-z-assenstelsel gekoppeld werden. Deze techniek maakte het bovendien mogelijk om aan alle oppervlakken verschillende kenmerken toe te voegen, zoals pathologiekenmerken, de profilering, de materiaalsoort, etc. Met deze informatie werkten we samen met de bouwheer en het ontwerpteam het restauratiedossier uit.
Gevelrestauratie
De gevels bestaan hoofdzakelijk uit natuursteen, waarbij op veel plaatsen steenschade werd vastgesteld. Over de jaren heeft de langdurige vochtinfiltratie gezorgd voor verwering van de steen, corrosie van de metalen onderdelen in de structuur, vorstschade en uitwassing en verzanding van de voegen. Het primaire doel bij de restauratie was dan ook het voorkomen van toekomstige vochtinfiltratie, het beschermen van de metalen onderdelen tegen corrosie waar mogelijk en het voorkomen van steenval door het vervangen van aangetaste stenen. Het uitgangspunt hierbij was steeds om de stabiliteit van het gebouw te garanderen.
Figuur 2: historisch plan met principe van de stapelbouw
De structuur van het gebouw is grotendeels opgevat als een stapelbouw, enkel in specifieke zones (bijv. boven de hoofdingang) is er gebruik gemaakt van stalen profielen. Het principe van stapelbouw berust op gewelfwerking boven raam- en deuropeningen om de overspanning te kunnen maken, wat betekent dat steenvervanging in deze specifieke zones vraagt om aangepaste stabiliteitsmaatregelen.
Bij kleine openingen is een eenvoudige schoring, soms in combinatie met een bijkomende trekwapening (bijv. plaatsing van kousankers doorheen het volledige gewelf) voldoende. Voor de grote zones werd er geopteerd om een tijdelijke schoring te voorzien onder voorspanning. Deze voorspanning zorgt ervoor dat de gewelfwerking tijdelijk wordt ‘geneutraliseerd’. Bijgevolg kunnen er met deze methodiek op een gecontroleerde wijze grote blokken natuursteen vervangen worden zonder dat er aan de huidige evenwichtstoestand van het gebouw wordt geraakt.
Gedetailleerde stappenplannen
Het spreekt voor zich dat deze kritieke werken een gedetailleerde voorbereiding vragen waarbij de samenwerking tussen de verschillende partijen essentieel is. Allereerst dient er bepaald te worden welke blokken volledig of gedeeltelijk kunnen vervangen worden en welke met lokale verankeringen kunnen worden behouden. Op basis hiervan wordt een eerste plan van aanpak opgemaakt.
Figuur 3: aanduiding steenvervanging en volgorde demontage uit plan van aanpak
Hoewel het vooronderzoek al heel wat informatie rond de gevels had opgeleverd, zijn er in uitvoering nog bijkomende analyses uitgevoerd, zoals visuele controles met opmaken van gedetailleerde voegenplannen in combinatie met scheurpatronen, snelheidsmetingen doorheen de blokken, boringen in combinatie met endoscopisch onderzoek, etc. Deze bijkomende onderzoeken zorgen niet enkel voor uitsluitsel rond de steenvervanging/stabilisatie, maar bieden ook meer inzicht in de huidige werking en opbouw van de structuur. Op deze manier wordt het plan van aanpak continu geëvalueerd en bijgestuurd in functie van de werkelijke situatie.
Volgens dit werkproces zijn de restauratiewerken van Zone A ondertussen volop lopende. Wij zijn verheugd met het positieve verloop en de constructieve samenwerking met alle bouwpartners, en kijken uit naar de volgende fases.
Macobo-Stabo is fier om te kunnen meewerken aan het behoud van een van de meest iconische monumenten van België. Ben je geïnteresseerd in onze diensten of wil je meer weten over onze aanpak, neem dan contact met ons op. Samen zetten we ons in voor het behoud en de verbetering van waardevolle gebouwen.
Birgen Van Overvelt
Projectleider Renovatie+
birgen.vanovervelt@macobo-stabo.be
Maaike Deverwerre
Sales & Marketing Manager
maaike.deverwerre@macobo-stabo.be
-
Wens je te weten wat we verder voor jouw project kunnen betekenen? Neem dan contact op met Maaike Deverwerre, Sales & Marketing Manager bij Macobo-Stabo, op +32 460 94 21 39 of maaike.deverwerre@macobo-stabo.be